Konstrüktivizm Akımı ve Tarihçesi: Çağdaş Dünya Sanatı
Konstrüktivizm, 1910'lu yıllarda ortaya çıkmış ve tüm dünyayı etkisi altına almış bir sanat akımı. Bu yazımızda çağdaş ve endüstriyel bir sanat hareketi olan konstrüktivizmi mercek altına alıyoruz.
Konstrüktivizm sanat akımı; 20. yüzyılın hemen başlarında Rusya'da ortaya çıkmış ve oldukça aktif olmuş bir akım. Makine ve insan bilincini sentezlemeyi hedeflemiş bu akım, kullanılabilir ve faydalı malzemelerden yararlanılarak farklı biçimler meydana getirmeye çalışan sanatçılar sayesinde doğmuştur.
Endüstriyel malzemeleri biçimlendirmeye yönelik olan bu akım, çağdaş teknikleri ve yenilikçi kompozisyonları benimsemiştir. Sanatta bilimselliği ve materyalist tavrı savunan konstrüktivist sanatçılar, bir çağa da damga vurdular.
Bu yazımızda 20. yüzyılda doğan konstrüktivizm ekolünü inceleyeceğiz ve bu akımı daha yakından tanımanızı sağlayacağız. Hazırsanız başlayalım, Rusya'ya doğru yol alalım.
Konstrüktivizm Sanat Akımı Nedir?
Konstrüktivizm (Yapımcılık); Rusya'da doğmuş ve resim, heykel, fotoğraf, tasarım, mimarlık gibi alanlarda uluslararası üne kavuşmuş bir hareket. Kübizm ve fütürizm gibi akımlardan etkilenen hareket, ilk olarak mimar ve heykeltıraş Vladimir Tatlin'in kabartmalarında, üç boyutlu geometrik çalışmalarında örneklendi.
Rus Devrimi'nin de etkisiyle oldukça geniş bir kitleye ulaşan akım, endüstriyel imajlar ile geometrik kompozisyonları bir araya getiren "yapıcı" çalışmalar üretmeye çalıştı. 1. Dünya Savaşı sonrasında gelişen bu akım, toplumun yeniden inşasında da önemli bir rol oynadı ve sanatı sosyal bir değişim aracı olarak kullandı.
Konstrüktivizm terimi ise heykeltıraş, fotoğrafçı ve tasarımcı Aleksandr Rodçenko’nun avangart eserlerinden yola çıkarak ressam Kazimir Malevich tarafından ortaya atıldı. Daha sonra giderek büyüyen bu akım, grafik tasarım ürünlerine, logolara, posterlere, kitap kapaklarına ve reklamlara kadar uzandı; tüm dünyada konstrüktivizm modası oluştu.
Konstrüktivizm: İz Bırakan Bir Sanat Akımı
Konstrüktivizm akımı, tasarım dünyasını baştan sona değiştiren manifestosu sebebiyle oldukça önemlidir. Rusya’da ortaya çıkan konstrüktivizm akımı kendisinden sonra gelecek ve çığır açacak Bauhaus Sanat Akımı gibi yeni makine çağından, endüstriyellikten ilham aldı.
Her iki akımda da işlevselliği öne çıkaran, soyut, geometrik formlara sahip tasarımlar yaratıldı. Soyut sanatın bir yan dalı olarak ortaya çıkan bu akım, özellikle Pablo Picasso’nun kübist eserlerini kendisine örnek olarak aldı. Picasso’nun üç boyutlu, hurda malzemelerden yapılmış natürmortları bu akım açısından ilham vericiydi.
Ayrıca konstrüktivistler, sanatın modern sanayi dünyasının bir yansıması olması gerektiğine de inanıyordu. Bu anlayışa göre estetik niteliklerin yerine nesne ve malzeme ön planda olmalıydı. Yani bu sanat akımı esasında materyalleri teknik bir ustalıkla düzenlemek olarak da ifade edilebilir.
Konstrüktivizm Akımının Önemli Temsilcileri
Endüstriyel, soyut ve günümüze ait modern sanayi bakış açısıyla öncü bir akım yaratan önemli kontrüktivistlere değinelim:
Vladimir Tatlin: 20. yüzyılın başlarında ikonik bir figür haline gelen Rus sanatçı, bu akımın kurucu ve en bilindik üyelerinden biri. Özellikle "Üçüncü Enternasyonal Anıtı" modeliyle tanınır.
El Lissitzky: Güçlü politik ifadeler ve sloganlar yaratmak için temel renkleri kullanan sanatçı, kariyerini sosyal ve politik değişim üzerine kurmuştu. Grafik tasarımları, afişleri, kitapları ve mimariyi de kitlelere ulaşma aracı olarak görmüştü.
Tasarımları ve yapıtları çoğunlukla filtrelenmemiş siyasi mesajlardan meydana gelirdi. El Lissitzky’nin eserleri, soyut ve teorik olsa da ressam Kazimir Malevich’in sanatını takip eder ve resimlerinde de bunu yansıtır.
Alexander Rodchenko: Konstrüktivizm sanat akımının öncülerinden ve dünyada en çok tanınanlar isimlerinden biridir. Rodchenko’nun eserleri, sanatın farklı alanlarında konstrüktivizmi yansıttığı için Gesamtkunstwerk (bütünlüklü sanat eseri) şeklinde ifade edilir.
Naum Gabo: Konstrüktivizm manifestosunu yaratan sanatçılardan biridir. Sanatın, mekanın ve zamanın doğasını ifade etmesi gerektiğini dile getirmişti. Dinamik ve geometrik biçimlerden oluşan heykeller, soyut resimler, dekorasyon ürünleri ve mimari projeler üretmişti.
