Değişen ve Dönüşen Dünya: İnsan Odaklı Tasarımın Önemi

Yaşadığımız inovasyon çağında yaygın şekilde kullanılmaya başlanan 'İnsan Odaklı Tasarım' kavramını ve aşamalarını incelediğimiz yazımızı okuyabilirsiniz.

'Human-centered design' ya da Türkçe olarak 'insan odaklı tasarım', günümüzün önemli tasarım anlayışlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. 'Design thinking' yani 'tasarım odaklı düşünme' olgusu ile ilintili olan insan odaklı tasarım kavramı, tasarıma yönelik üretimlerin gerçekleştirilmesine yarar sağlıyor.

Yaşadığımız inovasyon çağında yaratıcılık ve tasarım hayatımızı her yönüyle sarmış durumda. Teknolojik gelişmenin baş döndüren hızı, AR-GE ve çok boyutlu düşünme gibi kavramları kaçınılmaz kılıyor. Dünyaya yön veren ve akıllı teknolojiler geliştiren şirketler açısından da insan odaklı tasarım modeli her geçen gün biraz daha benimseniyor.

Peki son yıllarda hayli yaygın şekilde kullanılan insan odaklı tasarım aslen nedir ve neleri amaçlar? Bu yazımızda insanı merkeze koyan bu kavramı inceleyeceğiz.

İnsan Odaklı Tasarım Nedir?

İnsan odaklı tasarım, herhangi bir hizmet ya da ürün geliştirilirken kullanıcı olacak insan ihtiyaçlarının ön planda tuttulduğu bir tasarım sürecidir. Tasarım odaklı düşünmeden evrilen bu yöntem tasarımcı, eğitimci ve girişimci David Kelley vesilesiyle dünyaca ünlü şirketler tarafından uygulanıyor.

Özellikle 2000’li yıllardan sonra öne çıkan ve farklı bir bakış açısı sunan bu model, tüketimden üretim toplumuna geçerken oldukça yararlı bir araç oluyor.

İnsan Odaklı Tasarım Nerelerde Kullanılır?

İnsan odaklı tasarım öncelikle yenilik yaratmayı ve insanların ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar. Modelin birçok alanda kullanımı mevcut.

●Ürün Tasarımı

İnsanlar tasarım kavramını çoğu zaman stilize ve pahalı ürünler ile bağlantılı şekilde düşünürler. Ancak insan odaklı ürün tasarımının asıl amacı; kişilerin gerçek ihtiyaçlarını keşfedip, hayatlarını kolaylaştıran, sorun çözen kullanıcı odaklı ürünler geliştirmek.

Örneğin; ‘hijyen sorunu olan mahallelerde kolay temizlik sağlayan ürünler nasıl tasarlanır?’ teması ve düşünme biçimi insan odaklı ürün tasarımına dair bir örnektir.

●Mekan Tasarımı

Fiziksel mekanlar insanların nasıl davranmaları ve nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda yönlendirici bir etkiye sahiptir. İnsan odaklı yaklaşım mekanları yeniden dizayn edip; toplu taşıma araçlarında, hastanelerde, bankalarda yeni davranış biçimleri geliştirmeyi hedefler.

Örnek vermek gerekirse, insan odaklı tasarım yaklaşımı hastanelerdeki bekleme odalarını daha stressiz bir hale getirmeyi amaç edinir.

●Sistem Tasarımı

İnsan odaklı bir sistem tasarlayabilmek için karmaşık duygulara sahip, farklı bireyler arasında bir denge kurabilmek gerekir. Mesela, insan odaklı yaklaşım ile yenilikçi bir eğitim sistemi tasarlıyorsanız, öğrenci, aile, öğretmen ve okulların ihtiyaçlarını, isteklerini, arzularını, düşünme biçimlerini de tasarım sürecine dahil etmelisiniz.

İnsan Odaklı Tasarımın Aşamaları Nelerdir?

Tasarım odaklı düşünme metodu 5 basamaklı bir süreçten oluşur. Her evre soyut kavramlar ve gerçekçi fikirler arasinda alışveriş yaparak gelişir.

1. Keşfetmek

Bu bölümün amacı sosyal yenilik tasarlamanın bir parçası olan gerçekçi, gerekli ve yenilikçi çözümler geliştirmek adına sorunu doğru saptayıp sorulması gereken soruyu sormaktır. Gözlem yaparak, analiz ederek ve sorgulayarak değişmesi gerektiği düşünülen konu saptanır.

2. Araştırmak

Bu bölümdeki amaç; gerekli bulguları toplamak ve değiştirilecek sorunu şekillendirmektir. Araştırma bölümü tasarlanacak olan çözümün esas sorununun nerede yattığını görmek, kim için, ne zaman, nasıl olması gerektiğini anlamak için gerekli olan bölümdür.

3. Geliştirmek

Geliştirme bölümü size keşif ve araştırma safhalarında saptadığınız soruna tasarım aracı ile çözüm yaratma fırsatı sağlar. Soruna çözüm geliştirirken uygulamanız gereken adımlar senaryo oluşumu, beyin fırtınası ve tasarım yolları yaratmaktan geçer.

4. Uyarlamak

Uyarlama bölümündeki amaç, beyin fırtınası ile yaratacağınız tasarımları prototipler ile deneyerek ihtiyaca göre şekillendirmektir. Bu bölümde geliştirilen prototipleri test ettikten sonra final çözümüne ulaşabilirsiniz.

5. Uygulamak

Uygulama bölümünde, geliştirilen tasarımları gündelik bağlamlara yerleştirebilirsiniz ve uygulama planı yapabilirsiniz. Bu bölümdeki amaç; projenin gerekliliğini anlatabilmektir.

İnsan odaklı tasarım günümüz dünyasının birçok üretim değerini yansıttığı için oldukça önemli. Bu model daha iyi ve sürdürebilir bir dünyanın varlığı açısındann oldukça faydalı bir araç. Sürdürülebilir ve hedef odaklı tasarım süreçlerini kavramak, 21. yüzyılın algısını ve bakış açısını yakalamak için oldukça önemli.